Утопија за 3.000 жители: Нема полиција и невработеност, платата е 1.200, а киријата е 15 евра

Исполнето со калдрмани улици обложени со маслинови дрвја, живописното андалузиско село Мариналеда е на многу начини единствено во светот. Некои особености се видливи на прв поглед: нема големи билборди, осветлени реклами по прометните улици, нема Мекдоналдс и Старбакс, ѕидовите се украсени со графити на Че Гевара, Ленин и Ганди.

Други, уште понеобични особености се откриваат кога ќе се закопате во животниот стил на овој град со 3.000 жители, кој се наоѓа во близина на Севиља. Мариналеда е село во кое се вработени речиси сите, а платите се од 1200 до 1500 евра. Градските власти им помагаат на младите да градат куќи, по што плаќаат кирија од само 15 евра месечно. Јавниот и заедничкиот интерес е пред приватниот, а сите јавни ресурси се достапни и бесплатни за секого, од интернет до здравствени услуги. Градот нема полиција, а се покажа дека не е потребна – животот функционира по принципот на солидарност и волонтирање, а криминал практично нема.

Неколку десетици години среде капиталистичка Шпанија и Европа, но и практично целиот свет, овој град се спротивстави на консумеризмот и стана симбол на вистинска утопија. За сè е одговорен градоначалникот Хуан Мануел Санчез Гордиљо, кој е на власт од 1979 година. До тој момент, како и во другите рурални места во Шпанија, Мариналеда страдаше од глад и сиромаштија по годините на диктатурата на Франко.

По колапсот на Франко, граѓаните на демократски избори го избраа Гордиљо, кој набрзо почна со невидени реформи. За почеток, тој ги смени имињата на сите улици што ги носеа имињата на стариот систем и ги именуваше по познатите комунисти – Че Гевара, Салвадор Аљенде, Пабло Неруда… Тој им ја одзеде земјата на богатите станоиздавачи и основаше задруги и задруги со кои и денес управуваат самите жители. Повеќето работат во земјоделство или во фабрики за преработка на храна. Големата и плодна фарма Ел Хумосо, сопственост на војводата од Инфантадо, била неодржувана и неискористена во времето кога Гордило дошол на власт, а на неколку метри, во селото, околу 60 отсто од луѓето биле невработени и гладни.

Жителите едноставно отидоа на имотот и бараа да ја обработат земјата. Кога тој одбил, тие сепак го направиле тоа и по повеќегодишна правна битка и долг штрајк со глад во кој учествувале 700 луѓе, земјата му била одземена на сопственикот и станала сопственост на заедницата. Со тоа земјиште, и со наскоро изградбата на преработувачката фабрика, Мариналеда достигна речиси 100% вработеност, која не падна ниту за време на последната криза, пред 10 години. Во цела Андалуција во 2013 година невработеноста достигна 36 проценти, а во Маринелада никој не остана без работа: продолжија да ја обработуваат земјата и да произведуваат и извезуваат храна отпорна на светските настани. Тие најмногу произведуваат маслинки, артишок, брокула, пиперки, мешунки, во доволни количини за нивната заедница и за извоз во други провинции.

На сите им е обезбедено домување. Формирани се урбани парцели каде идните сопственици сами го градат имотот, со помош на ѕидари и други работници обезбедени од владата, а материјалите ги добиваат и бесплатно. По завршувањето остануваат во неа за симболична кирија од 15 евра месечно, но има финта: не можат да ја продадат куќата бидејќи е социјална, а тие се само корисници.

Во селото функционира и директна демократија, најважните одлуки се носат на локални, локални или фабрички собранија и референдуми на граѓаните и работниците. Местото има и богат социјален живот. Има две фудбалски игралишта, игралиште за кошарка, тениски игралишта, терени за сквош, игралишта за одбојка и базен, а сите тие се бесплатни за користење на граѓаните. Ако сето ова ви звучи привлечно и размислувате да се преселите, не сте сами. Има толку голема побарувачка што е формирана листа на чекање, а луѓето чекаат на ред неколку години.

Се разбира, утопијата на Гордило со текот на годините наиде на проблеми и предизвици. Пред осум години беше осуден на седум месеци затвор за заземање воено земјиште кое сакал да го претвори во земјоделско земјиште, а минатата година светот го обиколи веста дека отпуштил работник кој за прв пат по десет години, побарал годишен одмор. Меѓутоа, со оглед на утопијата што ја изгради, притисоците и нападите од запад се всушност занемарливи.

Според сите сметки, иднината на Мариналеда зависи од владата која ќе го наследи Гордиљо, кој наскоро ќе наполни 70 години, а пред неколку години доживеа и мозочен удар. За малку ќе ги загуби последните избори, во градот почна да се формира сојуз против него, но тој политички предизвик го преживеа. На влезот во градот стои натпис „Otro mundo es posible“, што значи „Друг свет е можен“, а времето ќе покаже дали така ќе остане.