Исповед на напатената баба Дуња (86) – Три деца родив, а сите млади ги испратив, нема зборови да се опиши оваа тага

Скршена од тага и старост, осудена на празнината на куќата во која шета сама како дух, Дуња Бојовиќ (86) минатото лето ја расположи очен лекар. Повеќе сакаше тој да ја остави да плаче отколку да го види нејзиниот поглед по две и пол години. Напатената старица од Чичкова кај Сирогојн, од ридовите од кои Златибор се спушта на исток кон Ариље, веќе не можеше да ги задржи солзите.

Се излеа река од најтешки ожалостени. Пред неа, несреќната, заплака морето. Количината на црнила што таа ја носеше е премногу за пет животи, за секого – дури ни за вашиот најголем непријател. Некоја сила сè уште ја држи, стара, осамена и речиси слепа на едното око, на овој свет. Дали треба да се оплакува и на длабока старост или пак нејзините најблиски ќе имаат кој да запали свеќи и да ги бакнува спомениците – кој знае.

Нејзиното домаќинство е на Вијогор, каде што тишината ја крши само нејзиниот лелек, завивањето на ветрот и брборењето на овенот. Додека се врти од главниот селски пат кон земјениот пат до куќата на Дуња, необјасниво владее тишина. Небото наеднаш се затемнува. Нозете стануваат тешки. Јазикот е врзан во јазол. Во воздухот владее тага. На неколку стотици метри се разбираш.

Нејзината душа ја кине и самата ја слика старицата со пијан лик, меко како од долу, како нестабилно оди до шталата да ги нахрани овците. Камо ли кога зборува Дуња. Во бракот со Спасој родила ќерка и два сина, а како кукавица ги закопала сите тројца. Кога на Миленко, мојот најмлад син, му се слоши, почнав да губам од видот на двете очи. Кога умре, плачев со сета сила, дури и кога не ми беше да плачам. Сакав да умрам плачејќи, да ме нема – рече Дуња Бојовиќ (86).

Таа пред 20 години ја загуби ќерката Злата, долго неподвижна. Таа имаше 41 година. Постариот син Момчило почина во 2017 година на педесет години. Две години пред него почина неговата сопруга Новка. Недолго по Момчила си замина и нејзиниот сопруг Спасоје. Остана сама со Миленко. И тој бил погоден од зла болест. До неговото име на крстосувачот пишува 1960 -2019 година.

Драга, никој од нив не стигна до шеесет. Јас и Спасоје ги носевме на грб кај лекарот од Сирогојно. Што криев од кого вака да ми се врати? Некогаш куќата ни беше полна со луѓе, штала со сено, овошна градина, зеленчукова градина. Сега сум сама, социјално загрозена – се пожали бабата. Таа 35 години плетела џемпери за една компанија од Сирогојн. Спасоје исекол повеќе тули отколку фабрика, газел во калта и се мачел да ги прехрани своите деца. Момчило и Миленко биле одлични мајстори. Бојовиќ имаа се. Денеска и Долниот Црвен крст носи помош. Кај неа неделно доаѓаат геронто-домаќинки од Чајетина за да ѝ исчистат, подготват и доставуваат лекови.

Таа чува десетина овци, две кучиња, една мачка и неколку кокошки. Најдобро е да се збогувате со нив. Дуња вели дека се разбираат.Има две внуци од синот Момчило и снаата Новка. Живеат во Белград, се гордеам со успешните луѓе. Тие не жалат што поминале да дојдат и да и помогнат. Упорно ја викале да се всели кај нив, и понудиле кат од куќата, но таа одбила. Не би се снашла во голем град, не би имала слобода. А таа не сакаше ни да им прави непријатност на нејзините внуци.

И помагаат соседите Раде, Милано, Јово. Ѝ сецкаат дрва, ѝ покажуваат сено, вадат бали сено од шталата. Брат Радоје често доаѓа од Ариље за да види што и треба. Но, сите тие доаѓаат и си одат. Таа останува сама. Зема земјоделска пензија, 15.000-16.000 динари, плус некој црковен додаток за домашна нега. Но Дуња Бојовиќ секоја вечер се разболува. Преку ден, некако. Излегувам, се подготвувам, се населувам. А кога ќе се стемни… Ми се чини дека се би било полесно доколку ноќите беа пократки. Ги буди дури и ако не ги затворам очите. Ме обзема тага и плачам. Понекогаш сонувам за деца. Спасоје ми е немирен во сон. Кога ќе го испијам утредента, нема ветер, секогаш некој доаѓа да ми свари кафе – рекла Дуња.

И плачеше. Надолу по мазното, детско, нежно лице на старицата, солзите брзо се лизгаат, како по стакло. Момчило и Новка биле погребани во Борча, каде што живееле. Злата, Миленко и Спасоје почиваат еден до друг на гробиштата во Чичкова. Слика до слика на споменикот. Од смртта на Миленко до минатото лето, таа гледаше низ магла во десното око. Морала да чека ред за операција. Можела веднаш да има пари за приватно лице. Со текот на времето, катарактата почна да го заслепува и левото око. Се додека Бели и Гара не лаеја, таа не знаеше дека некој и се приближува дома. Таа помина низ куќата и дворот напамет.

Операцијата помина добро. Два месеци подоцна, го прашав докторот дали можам да плачам. Му реков: „Морам!“ Кимна со главата. Сега добро гледам во десното око, можам да читам, да потпишам и да гледам во ридовите. Но лево – темнина – продолжи кутрата жена. Злата судбина може да се натера на човек и да го повлече низ прашината, но всадената добрина, чесност, сочувство не можат да се избркаат од него. За време на прегледот, лекарот ја предупредил и Дуња дека левото око е за операција и дека ако сака може повторно да дојде да и ја отстрани катарактата.

Не ми пречи, реков! Дали јас како старец треба да му се обратам на некој млад чиј вид е потежок од мојот? Ги оперираш, пушти ме, едно око ми е доволно – одговорила старицата. На планина кај Сирогојн, каде што ветерот се бричи од август до мај, Дуња Бојовиќ прашала колку треба да плати за да прочита за неа.